เสียงที่แผ่วเบา: เสียงของคนรอบเหมืองทองคำ จ.เลย

เสียงที่แผ่วเบา: เสียงของคนรอบเหมืองทองคำ จ.เลย

ผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพที่เกิดขึ้นรุนแรงกับชาวบ้านตำบลเขาหลวงอำเภอวังสะพุงจังหวัดเลยเกิดจากการประกอบกิจการเหมืองแร่ทองคำของบริษัททุ่งคำจำกัดเวลานี้ชาวบ้านที่นั่นตั้งคำถามถึงความคุ้มค่าระหว่างค่าภาคหลวงแร่ที่บริษัทจ่ายให้รัฐกับวิถีชาวชุมชนที่เปลี่ยนไปขณะเดียวกันอายุใบประทานบัตรของบริษัททุ่งคำก็มีอายุถึงปีพ.ศ.2570นั่นหมายความว่าปัญหาแร่เหมืองทองคำจังหวัดเลยจึงไม่อาจจะจบลงง่ายนัก (ชมคลิป)

บัวพัน มะโหรีชาวบ้านวังสะพุงบอกว่าจุดเริ่มต้นของปัญหาเกิดทั้งหมดเกิดจากความมักง่ายของผู้ประกอบการเหมืองแร่ที่หละหลวมในมาตรฐานการควบคุมสารพิษ

ที่บ่อกักเก็บกากแร่เราพบว่าบางจุดมีพลาสติกรองแต่บางจุดไม่มีทำให้สารพิษรั่วซึมผ่านชั้นดินออกมาประกอบกับที่ดินบริเวณนั้นเป็นแหล่งต้นน้ำทำให้สารพิษแพร่กระจายลงลำห้วยต่างๆ

เป็นเวลาเกือบ 10 ปีที่ผลกระทบจากการเปิดเหมืองบนภูทับฟ้าและภูซำป่าบอนทำให้น้ำและป่าไม้ไม่ได้อยู่ในสภาพเดิมวิถีชีวิตของชาวบ้านต้องเปลี่ยนไปเริ่มจากงดใช้น้ำในลำห้วยต้องซื้อน้ำเข้ามากินไม่สามารถจับสัตว์น้ำเช่นหอยขมขึ้นมากินได้รวมทั้งพืชผักตามร่องน้ำล้วนตกอยู่ในสภาพปนเปื้อนโลหะหนักและสารเคมีที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ

เท่านั้นยังไม่พอกิจการเหมืองแร่ยังส่งผลกระทบไปถึงการทำเกษตรกรรมด้วยนายเลียงพรหมโสภาวัย 61 ปีชาวนาที่นี่บอกว่าก่อนมีเหมืองทำนาได้ข้าวถึง 30 –40 กระสอบแต่ตอนนี้ทำได้เพียง 9 กระสอบทำให้คนทั้งหมู่บ้านมีข้าวไม่พอกินไม่นานมานี้เครือข่ายเหมืองแร่โปแตสจ.อุดรธานีที่ประสบปัญหาเดียวกันต้องระดมข้าวมาช่วยเหลือชาวบ้านที่นี่

ในพื้นที่ตำบลเขาหลวงอำเภอวังสะพุงจังหวัดเลยเป็นพื้นที่ที่พบแร่ทองคำมากที่สุดปัจจุบันมีบริษัททุ่งคำจำกัดเป็นผู้ประกอบกิจการเหมืองแร่ในพื้นที่โดยได้รับใบประทานบัตรถึง 6 ใบคือที่ภูซำป่าบอน 1 ใบและภูทับฟ้า 5 ใบใบประทานบัตรทั้งหมดนี้มีอายุ 25 ปีนับตั้งแต่ปีพ.ศ.2545 – 2570

ขณะเดียวกันข้อมูลจากฝ่ายอุตสหกรรมพื้นฐานและการเหมืองแร่จังหวังเลยเมื่อปี 2553 พบว่ามีเหมืองที่เปิดทำการแล้วทั้งสิ้น 42 แปลงอยู่ระหว่างขอประทานบัตร 276 แปลงอยู่ระหว่างขอต่ออายุประทานบัตร 11 แปลงและพื้นที่ที่ขอทำการสำรวจแร่หรืออาชญาบัตรอื่นๆอีกรวมเป็น 628 แปลงคิดเป็นพื้นที่ถึง 494,023 ไร่หรือ  7 เปอร์เซ็นของพื้นที่ทั้งจังหวัดเลยข้อมูลนี้สะท้อนให้เห็นว่าอนาคตจังหวัดเลยจะมีเหมืองแร่เกิดขึ้นอีกจำนวนมากและรัฐจะได้ค่าภาคหลวงแร่แบบตามอัตราก้าวหน้าจากผู้ประกอบกิจการเหมืองแร่ด้วย

หากนับจากภูซำป่าบอนและภูทับฟ้าที่ถูกขุดทำเหมืองแร่แล้วภูเหล็กที่อยู่ติดกับภูทับฟ้าเพียงแค่คูน้ำกั้นก็ถูกเล็งจากนายทุนว่าจะเอาไปทำเหมืองแร่ทองคำด้วยเหมือนกันแม้ที่ผ่านมาจะเกิดผลกระทบที่ทำให้คนทั้งหมู่บ้านเจ็บป่วยและวิถีชีวิตเปลี่ยนไปแล้วก็ตามชาวบ้านบอกว่าพวกเขา (บริษัททุ่งคำ) ไม่เคยเห็นหัวชาวบ้านเลย

 ภูเหล็กถือเป็นภูเขาลูกสุดท้ายในวังสะพุงที่ยังอุดมสมบูรณ์อยู่ชาวจึงลุกขึ้นมาปกป้องภูเหล็กอย่างถึงที่สุดเดือนธันวาคมปี 2555 บริษัททุ่งคำจำกัดพยายามจะขอประทานบัตรเปิดเหมืองทองคำที่ภูเหล็กตามกฎหมายจึงต้องจัดเวทีรับฟังความคิดเห็นชาวบ้าน (Public Scoping)ก่อนแต่ก็มีการนำกำลังทหารและตำรวจกว่า 1200 นายปิดกั้นไม่ให้ชาวบ้านรอบเหมืองและกลุ่มคนรักษ์บ้านเกิดร่วมเวทีมีการเลือนเวทีฟังความคิดเห็นถึง 8 ครั้งและในที่สุดชาวบ้านก็คัดค้านการทำเหมืองที่ภูเหล็กได้สำเร็จ

ความคับแค้นใจความไม่สบายกายไม่สบายใจทั้งหลายทั้งปวงที่เกิดขึ้นกับชาวบ้านที่นี่นับร่วมกันตั้งแต่บริษัททุ่งคำเข้ามาทำเหมืองก็ยาวนานนับสิบปีเป็นเวลาที่นานมากพอที่สอนให้ชาวบ้านต่อสู้และรู้จักกับสิทธิชุมชนสิทธิที่ชาวบ้านจะลุกขึ้นเพื่อปกป้องวิถีชีวิตดั่งเดิมมีระบุไว้ในรัฐธรรมนูญอย่างชัดเจน

ทั้งอธิบดีกรมอุตสาหกรรมพื้นฐานและการเหมืองแร่, อุตสาหกรรมจังหวัดเลย, คณะกรรมการสิทธิมนุษยชน, ผู้บังคับการตำรวจภูธรจังหวัดเลย, ผู้กำกับการสถานีตำรวจภูธรอำเภอวังสะพุงและสส.ในพื้นที่ต่างรู้ปัญหาที่เกิดขึ้นนี้เป็นอย่างดีเพราะชาวบ้านไปร้องขอความเป็นธรรมมาแล้วทั้งสิ้นแต่ดูเหมือนเสียงของชาวบ้านจะแผ่วเบาจนแทบไม่มีใครได้ยินการเยียวยาฟื้นฟูยังไม่เกิดขึ้นอย่างเป็นรูปธรรม

ตอนนี้ชาวบ้านจึงตั้งถามกับรัฐถึงความคุ้มค่าระหว่างค่าภาคหลวงแร่กับวิถีชีวิตของชาวบ้านซึ่งความจริงที่เกิดขึ้นที่นี่ในวันนี้ก็คือกิจการเหมืองทองคำที่ดำเนินการไปแล้วบนภูทับฟ้าและภูซำป่าบอนเป็นสาเหตุให้ที่ก่อให้เกิดการปนเปื้อนมลพิษในสิ่งแวดล้อมและส่งผลกระทบต่อชุมชนจริงโดยยังไม่ได้รับการแก้ไขหมายความว่าถ้ามีการขยายพื้นที่และถ้ามีการต่ออายุประทานบัตรเหมืองแร่ต่อไปอาจไม่คุ้มค่าเมื่อเทียบกับฐานทรัพยากรและวิถีชุมชนที่ต้องสูญเสียไปรวมทั้งแนวโน้มความรุนแรงที่เกิดขึ้นแล้วในพื้นที่

------------------------- Tanpisit Lerdbamrungchai / THE NATION -------------------------